Ağ (Network) Nedir?
• Ağ, iki veya daha fazla cihazın iletişim kurabilmesi için oluşturulan
bağlantının genel adıdır.
• İhtiyaca göre veya çok daha fazla cihazın bağlanmasıyla "network"
oluşturulabilir.
Host Nedir?
• Ağ üzerinde veri alışverişinde bulunan cihazlara "host" denir.
• Ağa bağlı olan bilgisayarlar, telefonlar, yazıcılar, sunucular ve benzeri tüm
cihazlar "host" olarak isimlendirilir.
• Ayrıca "Internet of Things (IoT)" olarak geçen akıllı televizyonlar, akıllı ev
sistemleri de host olabilir.
• Ağ üzerinde veri trafiği oluşturan ve bu trafiği alan tüm cihazlara "host"
denir.
İstemci (Client) ve Sunucu (Server) Nedir?
• Ağ üzerindeki hostlar, büründükleri roller gereği "Client" (İstemci) ve
"Server" (Sunucu) olarak isimlendirilebilir.
• Client talep eden taraftır.
• Server ise yanıtlayan taraftır.
o Örnek: Bir websitesine ulaşmak üzere istemci istekte bulunur, web
server bu istek olarak websitesini sunar.
• Sunucular, içerisinde spesifik yanıtlara karşılık verebilecek yazılımların
kurulu olduğu sıradan bilgisayarlardır.
• İstemci ve sunucu olma durumu tamamen değişkendir (dinamiktir).
o İstemci, veri veya hizmet talep eden tarafı temsil eder.
o Sunucu, bu taleplere yanıt veren tarafı temsil eder.
Ağ Türleri
• LAN (Local Area Network) | Yerel Ağlar: Ofis ve ev gibi sınırlı bir alan
içindeki cihazların yerel iletişimi sağlamak üzere kullanılan ağı kapsamını
belirtir.
• WAN (Wide Area Network) | Geniş Alan Ağları: Birden fazla yerel ağın (LAN)
birleştirilmesi ile oluşturulan daha geniş bir ağ kümesine denir.
o En geniş WAN, "Internet" olarak bilinen ağdır.
IP Adresi
• IP adresi, her host'un sahip olması gereken benzersiz kimliğidir.
• Bu kimlik sayesinde hostlar arasında ağ üzerinden iletişim mümkün olur.
• IPv4 olarak geçen IP adresleri, birbirinden noktalarla ayrılmış 4 adet 8'er
bitten toplam 32 bit uzunluğunda bir değerdir.
• IP adresindeki her 8 bitlik bloklar "oktet" olarak isimlendirilir.
IP Subnetting
• Subnet kavramı "alt ağ" (sub network) ifadesinin kısaltmasıdır.
• Subnet maskesi (alt ağ maskesi), bir IP adresinde hangi kısmın ağ
(network), hangi kısmın host (cihaz) adresini belirttiğini ayırmaya yarar.
o 255.255.255.0 subnet maskesi, ilk 24 bitin (üç oktet) ağ kimliği için,
son 8 bitin ise host kimliği için ayrıldığını gösterir.
Ağ İletim Kanalları
Cihazlar arasında veri alışverişinin olabilmesi için kullanılan veri iletim
kanallarıdır.
• Coaxial (Koaksiyel)
• Ethernet
• Fiber (Fiber optik kablo)
• Wi-Fi (Kablosuz)
Ağ Donanımları
• Ağ Kartları | Network Interface Card (NIC): Cihazların ağa bağlanmasını
sağlayan donanımdır.
• Repeater | Tekrarlayıcı: Fiziksel olarak birbirinden uzakta yer alan
cihazların, ağ kablolarındaki/iletim kanalındaki kayıpları kuvvetlendirerek
iletişim kurmasını sağlar.
• Hub: Bir host'un bağlantılarını tek bir noktada toplamak için kullanılır.
Hub, kendisine gönderilen veri paketini bağlı bulunan tüm hostlara iletir
(yayın yapma - "Broadcasting" metodu).
• Bridge (Köprü): İki farklı ağı birbirine bağlayarak aralarındaki iletişimi
mümkün kılar. Bridge, hangi host'un hangi ağda olduğunu bilerek doğru
adrese yönlendirme yapabilir.
• Switch: Hub'a bir alternatif sistemdir. Switch, tüm hostları ve hangi port'a
bağlı olduklarını bilerek, gelen veriyi sadece hedef adrese (tekli iletim -
"Unicast") gönderir, tüm ağa yayın yapmaz.
• Router: Farklı ağları birbirine bağlayan ve ağlar arasındaki tüm trafiği
yönlendiren kontrol cihazıdır. Her türlü yönlendirme ve yönetim
konfigürasyonunu yapmayı mümkün kılar.
Diğer Önemli Ağ Cihazları
• Access Point (Erişim Noktası): Kablosuz ağları oluşturmak, genişletmek
veya cihazlara kablosuz ağ bağlantısı sağlamak için kullanılır. Sadece
kablosuz bağlantılarla ilgilenir.
• Firewall (Güvenlik Duvarı): Ağ trafiğini izleyen ve denetleyen güvenlik
cihazıdır. İstenmeyen erişimleri engellemek, ağ güvenliğini sağlamak ve
veri trafiğini denetlemek için kullanılır.
IP Adresi Hesaplaması: İkili (Binary) ve Onluk (Decimal) Gösterim
IP adresleri, bilgisayar dünyasında verilerin temelini oluşturan 0 ve 1'lerden ibaret
olan ikili (binary) sayı sistemi ile tanımlanır1
. Bu 0 veya 1 olma durumuna "bit"
denir2
.
• IPv4 adresi, birbirinden noktalarla ayrılmış 4 adet 8'er bitten (toplam 32
bit) oluşur3
.
• Her bir 8 bitlik bloğa oktet denir4
.
İkili gösterimi, daha okunaklı olan onluk (ondalık / decimal) gösterime çevirmek
için, her bir oktetteki bitin konumuna karşılık gelen ikinin üssü ile çarpılıp
sonuçlar toplanır5
.
1. En Küçük Değer (0)
Bir oktetteki tüm bitler 0 olduğunda, onluk değeri 0 olur6666:
• $0 \times 2^7 + 0 \times 2^6 + 0 \times 2^5 + 0 \times 2^4 + 0 \times 2^3
+ 0 \times 2^2 + 0 \times 2^1 + 0 \times 2^0 = 0$
• Buna göre bir IPv4 adresinin alabileceği en küçük değer: 0.0.0.07
.
2. En Büyük Değer (255)
Bir oktetteki tüm bitler 1 olduğunda, onluk değeri 255 olur8888:
• $1 \times 2^7 + 1 \times 2^6 + 1 \times 2^5 + 1 \times 2^4 + 1 \times 2^3
+ 1 \times 2^2 + 1 \times 2^1 + 1 \times 2^0$
• $128 + 64 + 32 + 16 + 8 + 4 + 2 + 1 = 255$
• Buna göre bir IPv4 adresinin alabileceği en büyük değer:
255.255.255.2559999
.
IP Subnetting (Alt Ağlara Ayırma)
Subnetting, bir IP adresinin hangi kısmının ağı (network), hangi kısmının ise
host'u (cihazı) temsil ettiğini belirlemek için kullanılan yöntemdir10
.
Subnet Maskesi (Alt Ağ Maskesi)
• Subnet maskesi, IP adresini ağ ve host olmak üzere iki mantıksal bölüme
ayırmaya yarar11
.
• Maskenin 1 olan kısımları ağ adresini temsil ederken, 0 olan kısımları host
adresini temsil eder.
• Örnek: 192.168.1.10 IP adresi ve 255.255.255.0 subnet maskesi.
o İlk üç oktet (192.168.1), maskede 255'e (ikili olarak 11111111)
karşılık geldiği için Ağ Kimliği'dir12
.
o Son oktet (10), maskede 0'a (ikili olarak 00000000) karşılık geldiği
için Host Kimliği'dir13
.
CIDR Gösterimi (Classless Inter-Domain Routing)
Subnet maskesini daha kısa bir şekilde göstermek için kullanılır.
• IP adresinin sonuna eğik çizgi (/) ve ardından ağ bitlerinin sayısını
(maskede '1' olan bitlerin toplam sayısını) eklenir14
.
• Örnek: 255.255.255.0 maskesi, ilk 24 bitin ağ için ayrıldığı anlamına gelir
ve /24 olarak gösterilir15
.
o $8 (\text{ilk oktet}) + 8 (\text{ikinci oktet}) + 8 (\text{üçüncü oktet}) =
24$
Kullanılabilir Host Sayısı Hesaplama
Belirli bir subnet maskesi ile bir ağa kaç tane host bağlanabileceğini (ağ ve yayın
adresleri hariç) hesaplamak için kullanılır.
• Formül: $2^n - 2$
o $n$: Host kısmı için ayrılan 0 bitlerinin sayısı.
o -2: Ağ adresi (Network Address) ve Yayın adresi (Broadcast
Address) için ayrılan 2 adres çıkartılır.
• Örnek: /26 Subnet (yani 255.255.255.192 maskesi)
1. Toplam bit sayısı 32'dir.
2. Ağ için kullanılan bit sayısı 26'dır.
3. Geriye kalan host bit sayısı $n = 32 - 26 = 6$ olur.
4. Kullanılabilir host sayısı: $2^6 - 2 = 64 - 2 = 62$ host16
.
Bu hesaplamalar sayesinde bir ağ yöneticisi, ihtiyacına uygun büyüklükte alt